Posiadanie statusu studenta wiąże się z wieloma przywilejami, ulgami oraz uproszczeniami podatkowymi i składkowymi – o ile są spełnione konkretne warunki wynikające z przepisów. Z drugiej strony, utrata statusu studenta oznacza zmianę zasad zatrudnienia i obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
W niniejszym artykule kompleksowo omawiamy, czym jest status studenta, kiedy on wygasa, jakie ma znaczenie dla rynku pracy i jakie obowiązki spoczywają na pracodawcach. Wskazujemy także praktyczne rozwiązania, które pomagają zachować zgodność z prawem oraz optymalizować koszty zatrudnienia.
Czym jest status studenta?
Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 20 lipca 2018 r., status studenta uzyskuje dana osoba, która została przyjęta na studia I stopnia (licencjackie), II stopnia (magisterskie) lub jednolite studia magisterskie – i złożyła ślubowanie akademickie.
Status ten nie przysługuje słuchaczom studiów podyplomowych, ani doktorantom (uczestnikom studiów III stopnia), nawet jeśli uczą się w strukturach uczelni wyższych. Posiadanie statusu studenta uprawnia do korzystania z legitymacji studenckiej, która dokumentuje przynależność do społeczności akademickiej oraz otwiera drogę do licznych ulg i korzyści.
Jesteś studentem i szukasz niedrogiego pokoju dla studenta w Warszawie bez ukrytych opłat? Sprawdź naszą ofertę!
Do czego uprawnia posiadanie statusu studenta?
Studencki status niesie ze sobą szereg benefitów:
- zniżki na przejazdy komunikacją miejską i krajową (np. 51% zniżki na kolej),
- ulgi na bilety do kina, muzeum czy wydarzenia kulturalne,
- możliwość korzystania z tanich lub darmowych kursów i szkoleń organizowanych przez uczelnie,
- prawo do zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, jeśli student jest zatrudniony na określonych warunkach,
- prawo do stypendiów naukowych i socjalnych.
Kiedy wygasa status studenta?
Jednym z najważniejszych aspektów, który musi znać zarówno student, jak i pracodawca, jest termin, w którym status studenta wygasa. Nie obowiązuje on bowiem przez cały okres kalendarzowy.
Ustawa wskazuje, że status studenta wygasa:
- z dniem złożenia egzaminu dyplomowego (dotyczy to zarówno studiów licencjackich, jak i magisterskich),
- z dniem zaliczenia ostatniego wymaganego egzaminu (np. dla kierunków lekarskich, stomatologicznych czy weterynaryjnych),
- z dniem zakończenia ostatniej praktyki zawodowej (np. w przypadku farmacji),
- nie wygasa w czasie urlopu dziekańskiego.
Mimo że legitymacja studencka zachowuje ważność do 31 października roku ukończenia studiów, to status studenta traci ważność wcześniej – w dniu złożenia egzaminu dyplomowego.
Utrata statusu studenta – co to oznacza dla pracodawcy?
Jeśli student podejmuje zatrudnienie na umowę zlecenia, a jego status wygaśnie (np. w związku z obroną licencjatu), to od tego momentu pracodawca ma obowiązek zgłoszenia tej osoby do ZUS i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.
W praktyce:
- Student do 26. roku życia zatrudniony na umowie zlecenia nie podlega obowiązkowi składkowemu, o ile ma status studenta.
- Po ukończeniu studiów I stopnia, jeśli student nie rozpoczął jeszcze studiów II stopnia, traci status – nawet jeśli legitymacja jest nadal ważna.
- Po utracie statusu należy naliczać i odprowadzać składki do ZUS jak za każdego innego pracownika.
Skreślenie z listy studentów – inne formy utraty statusu
Poza formalnym ukończeniem studiów, student może zostać skreślony z listy studentów z różnych powodów – zgodnie z art. 108 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Dotyczy to m.in. sytuacji:
- rezygnacji z nauki,
- niepodejmowania nauki po przyjęciu na uczelnię,
- niezaliczenia semestru,
- nieobecności na zajęciach,
- braku postępów w nauce,
- niezłożenia pracy dyplomowej w terminie,
- nieprzystąpienia do egzaminu dyplomowego,
- kar dyscyplinarnych, np. wydalenia z uczelni.
Skreślenie z listy oznacza automatyczną utratę statusu studenta – co również obliguje pracodawcę do zmiany sposobu rozliczania pracownika.
Jak potwierdzić status studenta?
Choć legitymacja studencka może wydawać się wystarczającym dowodem na posiadanie statusu studenta, w praktyce – nie wystarczy. Zgodnie z interpretacjami ZUS, pracodawca powinien wymagać zaświadczenia z uczelni.
Dlaczego?
Nawet jeśli dokument (legitymacja) jest aktualny, student mógł już zostać skreślony z listy lub obronić pracę – a więc formalnie utracił status studenta.
Co więcej, zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych, pracodawca nie powinien przechowywać kserokopii legitymacji, ponieważ zawiera ona zdjęcie i dane wrażliwe.
Ubezpieczenie zdrowotne a student
Student powinien być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego przez rodzinę (np. rodziców) albo przez uczelnia. Uczelnie mają obowiązek ubezpieczenia studentów, którzy ukończyli 26 lat.
W przypadku utraty statusu studenta np. przez złożenie egzaminu dyplomowego, zgłoszenie do ubezpieczenia przez uczelnię zostaje wycofane, jednak dana osoba zachowuje prawo do świadczeń zdrowotnych przez kolejne 4 miesiące.
Umowa zlecenia a student – zasady
- Umowa zlecenia z osobą do 26. roku życia, posiadającą status studenta, nie generuje obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
- Po utracie statusu, umowa zlecenia podlega takim samym zasadom składkowym jak dla każdej osoby dorosłej.
- Wiek nie ma znaczenia, jeśli osoba jest zatrudniona na umowę o pracę – w takim przypadku zawsze obowiązuje pełny zestaw ubezpieczeń (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe).
Umowa o pracę a status studenta
Zatrudnienie studenta na podstawie umowy o pracę wiąże się z pełnym pakietem obowiązków składkowych – niezależnie od wieku czy posiadania statusu. Pracodawca musi opłacać składki, w tym:
- emerytalną,
- rentową,
- chorobową,
- wypadkową.
Warto więc zwrócić uwagę na formę umowy, gdy zatrudniamy studentów – ponieważ to kluczowy czynnik w kontekście kosztów pracodawcy.
Pracodawca a obowiązek informacyjny
Pracodawcy powinni wdrożyć procedury, które pozwalają na bieżąco kontrolować status studenta pracownika. W razie kontroli ZUS brak aktualnych danych lub zgłoszeń może skutkować karą finansową.
Nie warto polegać wyłącznie na deklaracjach słownych – każda dokumentacja statusu akademickiego powinna pochodzić bezpośrednio z uczelni w formie oficjalnego zaświadczenia.
Rozpoczynasz studia w Warszawie? Wybierz sprawdzony pokój z Nearby
Start studiów w Warszawie to ekscytujący czas pełen wyzwań i nowych możliwości – ale też konieczność znalezienia odpowiedniego miejsca do życia. Jeśli szukasz pokoju studenckiego w Warszawie, postaw na sprawdzone rozwiązanie i skorzystaj z oferty Nearby.
Oferujemy komfortowe, w pełni umeblowane pokoje w dogodnych lokalizacjach, blisko uczelni i dobrze skomunikowanych z resztą miasta. Dzięki nam unikasz ryzyka związanego z prywatnymi ogłoszeniami, a cały proces najmu jest szybki, przejrzysty i w 100% bezpieczny.
Podsumowanie
Status studenta to nie tylko nauka, ale też szereg realnych korzyści – zniżki, ulgi i dostęp do wielu usług. Ułatwia codzienne funkcjonowanie i otwiera możliwości rozwoju akademickiego oraz zawodowego. To wyjątkowy czas, który warto wykorzystać w pełni.
Chcesz cieszyć się w pełni byciem studentem? Zadbaj również o swoje mieszkanie. Sprawdź ofertę pokoi dla studentów w Warszawie z Nearby.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Kto otrzymuje status studenta?
Status studenta otrzymuje osoba, która została przyjęta na studia I stopnia (licencjackie), II stopnia (magisterskie) lub jednolite studia magisterskie – i złożyła ślubowanie akademickie. To właśnie ten moment daje status studenta w świetle prawa.
Czy studia podyplomowe dają status studenta?
Nie. Studia podyplomowe nie dają statusu studenta. Słuchacze takich studiów nie mają formalnego statusu studenta, a więc nie przysługują im przywileje związane ze statusem studenta, jak np. zwolnienie z opłacania składek ZUS w przypadku umów cywilnoprawnych.
Kiedy formalnie traci się status studenta?
Status studenta wygasa w dniu złożenia egzaminu dyplomowego – dotyczy to zarówno studiów licencjackich, jak i magisterskich. W przypadku kierunków medycznych czy farmacji moment ten może zależeć od zaliczenia ostatniej praktyki lub egzaminu określonego planem studiów. Zatem formalnie status studenta wygasa w dniu obrony pracy dyplomowej, a nie z końcem roku akademickiego.
Czy legitymacja studencka potwierdza, że dana osoba ma status studenta?
Nie w pełni. Choć aktywny status studenta zazwyczaj wiąże się z posiadaniem ważnej legitymacji, sama legitymacja nie jest wystarczającym dokumentem w razie kontroli np. ZUS. Dlatego pracodawca powinien wymagać zaświadczenia o statusie studenta wystawionego przez uczelnię – to dokument potwierdzający status studenta w danym czasie.
Jak długo student może korzystać z ulg po zakończeniu studiów?
Po obronie pracy dyplomowej, status studenta wygasa w dniu egzaminu, ale legitymacja może być ważna do 31 października danego roku. To jednak nie oznacza, że student nadal ma prawa wynikające ze statusu. Pracodawca nie powinien sugerować się wyłącznie ważnością legitymacji, bo status studenta traci się wcześniej.
Czy student poniżej 26 roku życia musi płacić składki ZUS?
Nie, jeśli pracuje na umowie zlecenia i ma aktywny status studenta. Status studenta a zatrudnienie na zleceniu daje korzyść: brak obowiązku opłacania składek ZUS. Po ukończeniu 26 lat, student musi być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego przez uczelnię, rodzinę lub pracodawcę.
Czy student po licencjacie nadal ma status studenta?
Nie. Mimo że status studenta zostaje przyznany z dniem ślubowania, traci status studenta się z chwilą obrony pracy licencjackiej. Okres między studiami I i II stopnia to luką bez statusu studenta, nawet jeśli legitymacja nadal wygląda na ważną. W tym czasie należy już opłacać składki.
Czy status studenta zostaje przywrócony po rozpoczęciu studiów II stopnia?
Tak. Status studenta zostaje przywrócony, gdy osoba zostaje przyjęta na studia II stopnia i złoży nowe ślubowanie akademickie. Wówczas ponownie może korzystać z przywilejów związanych ze statusem studenta i być zatrudniana na preferencyjnych warunkach.
Czy uczelnia automatycznie zgłasza studentów do ubezpieczenia?
Tak – uczelnie wyższe zgłaszają studentów do ubezpieczenia zdrowotnego, o ile ci nie są zgłoszeni przez rodzinę lub pracodawcę. Po wygaśnięciu statusu studenta, np. z powodu obrony, uczelnia wyrejestrowuje studenta, ale prawo do korzystania z NFZ trwa jeszcze przez 4 miesiące.
Jak pracodawca sprawdza status studenta?
Pracodawca sprawdza status studenta przez zaświadczenie z uczelni, wydane na prośbę studenta. To potwierdzające status zaświadczenie może być wymagane przy zawieraniu umowy, jak i regularnie w trakcie trwania współpracy.
Czy student może być zatrudniony na umowę o pracę bez składek?
Nie. Zatrudnienie studenta na umowę o pracę wiąże się z obowiązkiem pełnego ubezpieczenia – niezależnie od jego wieku i statusu. Status studenta umożliwia brak składek wyłącznie przy umowie zleceniu lub umowie o dzieło, jeśli są spełnione dodatkowe warunki.
Czy status ucznia działa tak samo jak status studenta?
Nie do końca. Status ucznia przysługuje osobom w szkołach średnich i daje podobne uprawnienia np. do ubezpieczenia rodzinnego. Jednak w kontekście zatrudnienia i obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie, nie zawsze daje takie same przywileje, jak status studenta.
Co jeśli student zostanie skreślony z listy studentów uczelni wyższej?
W takim przypadku status studenta wygasa natychmiast. Skreślenie z listy studentów uczelni wyższej może nastąpić z powodu niezaliczenia semestru, rezygnacji lub braku opłat. Od tego momentu student traci status studenta, a pracodawca musi zacząć naliczać składki jak dla zwykłego pracownika.
Czy pracodawca ma prawo żądać zaświadczenia o statusie studenta?
Tak. Zgodnie z Kodeksem pracy, pracodawca może żądać zaświadczenia o statusie studenta, by prawidłowo zrealizować obowiązki wobec ZUS. To szczególnie ważne przy statusie studenta przy zawieraniu umowy zlecenia, ponieważ pozwala uniknąć kar i błędów w rozliczeniach.
